I Begl'occhi (de mooie ogen)

Het Ariosto Ensemble voert composities uit van onder andere di Lasso, Gabrieli, Dowland, de Monte, de Wert, Monteverdi en anderen. Het Ariosto Ensemble is een vocaal projectensemble onder leiding van Olard Derks en Ludy Vrijdag.

Uitgangspunt van het programma zijn teksten en composities rond I begl'occhi. Letterlijk "de mooie ogen". Gebruikmakend van de muziek uit de Renaissance, met al een vleugje naar de volgende periode, de Barok, schildert het programma de ogen als spiegel van de ziel in de verschillende gedaantes: van het geestelijk religieuze naar het amoureuze in vele gedaantes: speels, dwepend, treurig, erotisch.

Deze onderwerpen worden door middel van madrigalen, motetten, ayres en sonnetten naar de luisteraar gebracht. Een keur van fraaie vier- tot achtstemmige composities wordt ten gehore gebracht door een twintigtal zangers en zangeressen, die in verschillende bezettingen opereren. Een aantal composities wordt begeleid door David van Ooijen, luitist, de voorgedragen en verbindende teksten worden verzorgd door Bea Schoenmakers.

Het Ariosto Ensemble bestaat voor dit project uit een 18-tal zangers en zangeressen, een melange van amateurs en professionals, met grote ervaring op het gebied van de muziek uit de 16e eeuw. De meeste muziek wordt vanuit de oorspronkelijke bronnen, vanuit de oude notatie gezongen. De bezettingen zijn verschillend, en vaak solistisch bezet, al dan niet ondersteund door de luit.

Het programma wordt geleid door Olard Derks en Ludy Vrijdag. Beiden hebben een grote ervaring opgedaan in de oude muziek en werkten mee met tal van concerten en opnames in vrijwel alle landen van Europa, Noord-Amerika, Japan en Israël.

David van Ooijen begeleidt zangers van grote naam (Nico van der Meel, Sytse Buwalda, Tom Sol e.a.) en reist vrijwel de hele wereld rond als luitist.

Toelichting

We schrijven het jaar 1400 en in Italië zet zich een vernieuwende beweging in gang die tot in onze tijd een stempel zal drukken op ons denken en ons schrijven: het humanisme dat later renaissance zal gaan heten. In het middeleeuwse wereldbeeld is alles en zijn allen gericht op God.

Geleidelijk groeit de opvatting dat de mens het middelpunt is waarom alles draait: deze mens moet zijn talenten ontplooien, hij moet in vrijheid kunnen denken en handelen en spreken. De Klassieke Oudheid dient daarbij als model: Latijnse en Griekse schrijvers worden bestudeerd en nagevolgd. De imitatio van auteurs als Cicero, Vergilius, Horatius voor het Latijn en Plato, Aristotoles en Homerus voor het Grieks gold als het hoogst haalbare ideaal voor een schrijver. De Grieks-Romeinse filosofie wordt via de literatuur en de wetenschap uitgedragen naar het volledige levensbeeld en zo wordt de Klassieke Oudheid hèt voorbeeld voor de ideale wereld. De literaire term umanesimo groeit uit tot de alle aspecten van het leven omvattende term rinascimento of renaissance, de culturele wedergeboorte, die zich in Italië vanaf de veertiende eeuw begint te voltrekken.

De bewondering voor de klassieke talen brengt een vernieuwing van het Latijn, het zogenaamde Neolatijn. Maar ook de volkstaal, het volgare, bloeit als taal voor de dichtkunst. De drie hoofdfiguren van het vroege humanisme zijn Dante Aleghieri, Francesco Petrarca en Giovanni Boccaccio. Ze schrijven zowel in eht Latijn als in het Italiaans, maar in de volkstaal bereiken zij hun hoogste literaire niveau.

Het humanisme heeft de cultuur van Italië diepgaand beïnvloed. Van daaruit is het gedachtegoed uitgedragen over heel West-Europa: veel humanisten waren secretaris of adviseur van hooggeplaatsten in een stad of aan een hof. Pausen en vorsten stelden zich op als mecenas van deze geleerden en schiepen voorwaarden om ongestoord te kunnen leven en werken.

Ook componisten gedijden in deze omgeving. In het programma wordt dan ook dankbaar gebruik gemaakt van de grootsten onder hen: Orlando di Lasso, Claudio Monteverdi, Philippus de Monte, John Dowland, Andrea Gabrieli en vele anderen.

De muziek
eerste deel
Orlando di Lasso (1532 - 1594): Ma gli archi
Philippe de Monte (1521 - 1603): Inclina cor meum
Giovanni Gabrieli (1533? - 1612): Chiar' Angioletta
John Farmer (ca. 1570 - 1601?): Fayre Nymphs
Michael Este (ca. 1580 - 1648): Hence stars
Philippe Verdelot (? - 1552?): Divini occhi sereni
John Dowland (1563 - 1626): Come heavy sleep
Giaches de Wert (1535 - 1596): Chi salirà per me
Carolus Souliaert (16e eeuw): Mijns liefkens bruyn ooghen

tweede deel
Claudio Monteverdi (1567 - 1643): Occhi, un tempo mia vita
Luzzascho Luzzaschi (1545 - 1607): Crudelissima Dona
John Wilbye (1574 - 1638): Weep mine eyes
John Dowland: Awake sweet love
Andrea Gabrieli (ca. 1510 - 1586): Sonno diletto e caro / Clori a Damon dicea
Giaches de Wert: Tirsi morir

Concerten

Mei 2007
zaterdag 19 - Eglise de Trébédan, Côtes D'Armor in Rennes (FR), 20.00 uur
vrijdag 18 - Eglise Jeanne d'Arc in Rennes (FR), 20.30 uur
zondag 13 - Agnus Dei Kerk in Aalst-Waalre 15.00 uur
zaterdag 12 - Theo Driessen Instituut in Helmond, 20.15 uur

Mei 2006
zondag 21 - Willibrorduskerk in Riethoven 20.15 uur
zaterdag 20 - Het Kloosterhuis in Sambeek, 20.15 uur
vrijdag 19 - Antonius van Paduakerk in Eindhoven, 20.15 uur
zondag 14 - Ledevaertkerk in Chaam, 14.30 uur
zaterdag 13 - Kapel van de Stevenskerk in Nijmegen, 15.00 uur