Toelichting

Het Italië van de 15e en 16e eeuw bestond uit een aantal stadsstaten. Belangrijke centra waren Florence, Milaan, Napels, Rome, Urbino, Ferrara, Mantua, Venetië. Deze staten werden veelal geleid door hertogen en prinsen, die naast hun werk als bestuurder van de staat (en daardoor ook veel ruzies en oorlogen beslechtten met rivaliserende stadsstaten), poogden hun collegae de loef af te steken met culturele uitingen.

Het is mede daarom dat vele componisten, schrijvers, musici, schilders en beeldhouwers in dienst waren van deze hoven.

De concentratie van deze kunstenaars bepaalde mede de enorme bloei van hoogwaardige kunst. In ons programma bepalen wij ons tot de invloed van schrijvers op de muziek.

Belangrijke schrijvers
De poëzie van Dante en met name Petrarca waren in de late 15e en de eerste helft van de 16e eeuw de meest geciteerde teksten in wereldlijke werken. Ook tijdens de opkomst van het madrigaal (met componisten als Arcadelt, Verdelot en Willaert) vormden de werken van deze schrijvers een dankbare bron.

In de 16e eeuw werden een aantal stadsstaten rijker en hun heersers poogden deze rijkdom te tonen door de meest beroemde componisten en schilders aan te trekken. In het begin van deze eeuw kwam een nieuwe school van schrijvers op; belangrijke exponenten hiervan waren Pietro Bembo, Lodovico Ariost en Jacopo Sannazaro. Deze schrijvers gingen in hun poëzie rekening houden met de bruikbaarheid van hun teksten voor madrigaalcomposities. Bembo werd hierin duidelijk een voorloper. Later in de 16e eeuw, kwamen hoven in Noord-italië zoals Milaan (de Sforza's), Mantua (de Gonzaga's) en Ferrara (met de Este's) tot grote culturele bloei. Ferrara genoot zelfs grote bekendheid in Europa vanwege haar muzikale uitstraling.

In dit hof kwamen dan ook samen grote componisten als Monteverdi, Wert, Gesualdo, Marenzio. Poëten als Tasso en Guarini kenden elkaar goed; soms werden vriendschappen gesloten met componisten.

Deze smeltkroes van culturele banden is voor het Ariosto Ensemble aanleiding hieruit een boeiend programma te destilleren.

Programma

Dunque fia ver, dicea - Corteggia
Perche fuggi tra salci - Girolamo Frescobaldi
Ecco mormorar l'onde - Claudio Monteverdi

Canzona Terza - Girolamo Frescobaldi

O primavera, gioventù dell'anno - Claudio Monteverdi
Vezzosi augelli - Giaches de Wert

Dolcissimo uscignolo - Claudio Monteverdi

O come è gran martire - Carlo da Gesualdo
Giunto alla tomba - Giaches de Wert
Ma gli archi - Orlando di Lasso

Toccata Settima - Michelangelo Rossi

O rossignol - Claudio Monteverdi
Cor mio, deh, non piangete - Carlo da Gesualdo
Il magnanimo Pietro - Orlando di Lasso

Uitvoerenden

Renée Kartodirdjo, Jojanneke Nijdam: sopraan
Relinde Janssen: alt
Maarten Kuijpers, Eelco Kooiker: tenor
Harrie Spronken (2012), Hans van der Ven (2014-): bas

Eelco Kooiker: clavecimbel

Artistieke Leiding
Ludy Vrijdag, Renée Kartodirdjo

November 2017
zondag 19 - Franz Pfanner Huis, Arcen